Bjánaskapur í samskiptum

Ég hef oft verið óttalegur bjáni í samskiptum sem hefur kostað mig gleði, vellíðan og þá nánd sem mig hefur alla tíð dreymtum. Og ef samskiptafærni mín á þeim tíma hefði verið metin til einkunnar þá hefði ég sennilega fengið falleinkunn.

Sennilega hefði einkunnarspjaldið mitt litið einhvern vegin svona út:

 

Tjáir þarfir, skoðanir og langanir: D

• Athugasemdir: Er hrædd við að segja eitthvað vitlaust, rugga bátnum, koma af stað leiðindum að óþörfu.

Líkamstjáning: C-

• Athugasemdir: Notar “svipinn” óspart til að koma skoðunum á framfæri. Segir með hegðun það sem hún á engan hátt getur sagt með orðum. Er þó almennt frekar kurteis sem telst henni til tekna. 

Viðbrögð við vonbrigðum, gagnrýni eða öðrum óþægilegum aðstæðum: D

• Athugasemdir: Bregst harkalega við, dregur sig í skelog/eða lokar á fólk ef henni finnst á sig ráðist, það sé verið að stjórnast í henni eða sé gefið í skyn að hún sé ekki nógu klár, dugleg eða góð.

Sáttartilburðir: D

• Athugasemdir: Fýlugjörn og á afar erfitt með að biðjast afsökunar og sættast eftir ágreining.

 

Ekkert sérlega glæsilegur vitnisburður. Og líðanin var eftir því.

Frá því að ég man eftir mér hefur hjartað mitt þráðþýðingamikil, innileg og einlæg samskipti. Þú veist, *alvöru* samskipti. En ég bara kunni ekki samskipti og vissi ekki að það væri hægt að læra það. Ég í alvöru hélt að manneskja sem væri jafn feimin og óframfærin og ég var, væri einfaldlega dæmd til að vera einmana það sem eftir væri – að ég myndi deyja með öll ósögðu orðin mín innra með mér.

Ég var svo hrikalega hrædd um að fólk þætti minna til mín koma ef ég viðurkenndi vanlíðan, veikleika eða óöryggi, að ég fann ekki hugrekkið mitt til að segja það sem mér bjó í brjósti. (Sko... Ef ég á að vera alveg heiðarleg að þá leitaði ég ekkert sérlega mikið að þessu hugrekki. Það var einfaldlega of auðvelt að ræða ekkert óþægilegt, tækla ekkert óþægilegt og hafa bara samskiptin góð – þú veist, svona  yfirborðsgóð). Svona voru mín bernskuár, unglingsár og fullorðinsár… þangað til að ég gat ekki meir.

Þar til að ég átti ekkert eftir. Algerlega tóm.

Þetta er stöðug vinna að hafa alla góða í kringum sig og ræða aldrei neitt óþægilegt og það var algerlega að tæta mig upp. Í hreinni og tærri örvæntingu tók ég þá ákvörðun að lífið væri einfaldlega ekki þess virði að lifa ef ég yrði að vera án þeirrarnæringar sem djúp, einlæg, alvöru samskipti gefa mér. Einmannaleikinn var einfaldlega orðinn of sár.

Hvort sem var í sambandi eða í öðrum samskiptum, þá voru ósögðu orðin alltaf farin að meiða meira og meira. Taka meiri toll af gleði minni, vellíðan og heilsu því þau sköpuðu sífelltmeiri gjá milli mín og þeirra sem skiptu mig hvað mestu máli í lífinu. (Sem er auðvitað fáránlegt, því þessi gjá var jú það sem ég var að reyna að forðast með að halda öllum góðum og ræða ekkert óþægilegt).

En þetta gerum við. Aftur og aftur. Sköpum gjá á milli okkar og þeirra sem okkur þykir vænt um. Við ýtum fólki frá okkur í vonbrigðum, reiði og ótta í staðinn fyrir að segja fólki frá því sem raunverulega er plaga okkur, það sem raunverulega er að gerast í okkar lífi, hvernig okkur raunverulega líður.

Af hverju eru heilindi, blíð og góð samskipti og einlægni svona erfið og svona sjaldgæft milli fólks dag? Sérstaklega þegar þetta er það sem skapar nánd og traust og eykur umburðarlyndi, öryggi og vellíðan í samskiptum. Hluti sem flest okkar myndu gefa hægri handlegginn, lifur og lungu fyrir að upplifa reglulega í samböndum okkar.

Kannski liggur vandinn í að á ákveðnu tímabili voru fáar tilfinningar leyfðar. Einu sinni heyrði ég að það sem mátti var að vera glaður, vera reiður og vera fullur. Hvar lærir maður góð, heiðarleg og opin samskipti í svoleiðis samfélagi?  

Kannski fáum við það bara með móðurmjólkinni að harkan séþað eina sem komi manni áfram í lífinu. Bíta eða vera bitinn. Særa í stað þess að vera særður. Óöryggi, sjálfs-efi og skömm er það versta sem ég veit og ég geng oft ansi langt til að þurfa ekki að upplifa þær tilfinningar. Þá bít ég stundum óvart frá mér. Þó ég ætli það alls ekki, þá meiði ég mína nánustu einnamest þegar mér líður sem verst með sjálfa mig. Þegar ég þarf hvað mest á þeim að halda.

Kannski liggur vandinn í samfélagsmiðlum. Það er í tísku að vera filteraður í drasl, hvort sem það er í útliti, neyslu, hegðun eða hlutverkum. Engin raunveruleiki þar.

Með samfélagsmiðlunum hefur líka komið aukin dómharka í fólk. Minna um umburðarlyndi og við erum orðin svo óörugg með hvað má og hvað má ekki í samskiptum. Það þarf að vera ákveðið traust svo hægt sé að ræða erfiða hluti, atburði og tilfinningar. Það hvarflar ekki að mér að ræða eitthvað viðkvæmt ef það er notað gegn mér síðar meir.

En kannski er það ekkert af þessu og kannski er það sambland af mörgu. Og kannski skiptir það bara engu máli.

Nánd, innileiki og einlægni kostar oft blóð, svita og tár og allt það mögulega hugrekki sem maður nær að safna saman á einu augnablik til að hleypa einhverjum inn fyrir varnarmúrinn. Til að sýna allar þær tilfinningar sem er ekki lengur þess virði að læsa lengst niðri í kjallara.  Og stundum gerir maður þetta – gefur allt sem maður á og tjáir sig í allri þeirri mestu einlægni sem maður býr yfir en fer samt helsærður af vígvelli. En veistu, einlægnin er samt þess virði.

Lífið getur nefnilega verið sóðalegt, ósanngjarnt, ljótt og erfitt. Erfiðleikar lífsins verða aldrei yfirstaðnir. Og til að lifa alla erfiðleikana af þá þurfum við að hafa sterkt bakland. Stað þar sem er í lagi að vera óöruggur, fullur af sjálfs-efa og vanmætti. Þar sem okkur er óhætt að vera sorgmædd, döpur, sár og leið. Við þurfum baklandið að geta komist í gegnum skömmina, örvæntinguna og alla vanlíðanina. Við þurfum öruggt umhverfi til að geta brotnað, til að hafa næði að týna samanbrotin og til að byggja okkur upp að nýju.

Næringin í nándinni er okkur öllum nauðsynleg. Og einlægnin? Hún er algerlega þess virði.